معنی شاه برج - جستجوی لغت در جدول جو

شاه برج

لغت نامه دهخدا

شاه برج

لغت نامه دهخدا

پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما

تصویری از شاه پری — تصویر شاه پری

(دخترانه)

شاه پریها، عنبر

فرهنگ نامهای ایرانی

تصویری از شاه پرک — تصویر شاه پرک

(دخترانه)

شاپرک

فرهنگ نامهای ایرانی

تصویری از شاه پرم — تصویر شاه پرم

ریحان، از سبزی های خوردنی خوشبو با ساقۀ نازک و برگ های درشت بیضی که به صورت خام خورده می شود، شاه سپرغم، نازبو، ضومران، اسپرغم، شاه اسپرم، ونجنک، شاسپرم، اسفرغم، سپرهم، اسفرم، شاه سپرم، شاه اسپرغم، سپرغم، ضیمران، اسپرم، سپرم

رِیحان، از سبزی های خوردنی خوشبو با ساقۀ نازک و برگ های درشت بیضی که به صورت خام خورده می شود، شاهِ سپَرَغم، نازبو، ضَومُران، اِسپَرغَم، شاه اِسپَرَم، وَنجنَک، شاسپَرَم، اِسفَرغَم، سِپَرهَم، اِسفَرَم، شاهِ سپَرَم، شاه اِسپَرغَم، سِپَرغَم، ضَیمُران، اِسپَرَم، سِپَرَم

فرهنگ فارسی عمید

تصویری از شاه بال — تصویر شاه بال

بزرگ ترین پر از بال های پرنده

فرهنگ فارسی عمید

نوعی پرندۀ شکاری از تیرۀ باز با منقار و چنگال های قوی و پرهای زرد، خرمایی یا سفید که آن را برای شکار کردن پرندگان تربیت می کنند، باز سفید و بزرگ

فرهنگ فارسی عمید

تصویری از شاه بسه — تصویر شاه بسه

اکلیل الملک، گیاهی با برگ های بیضی شکل و گل های خوشه ای زرد که دم کردۀ آن در مداوای اسهال خونی، ورم معده و نزلۀ برونش ها نافع است
شاه افسر، گیاه قیصر، بسدک، ناخنک، شبدر زرد، یونجه زرد، بسک، بسه

فرهنگ فارسی عمید

تصویری از شاه بیت — تصویر شاه بیت

بیتی که از همۀ ابیات غزل یا قصیده بهتر و فصیح تر باشد

فرهنگ فارسی عمید

تصویری از شاه تره — تصویر شاه تره

گیاهی خودرو با گل هایش ریز خوشه ای قرمز رنگ که مصرف دارویی دارد
شهترج، شیترک، شیطره، سرخیوس، هلیانه، شاه ترج، خامشه

فرهنگ فارسی عمید

تصویری از شاه پرک — تصویر شاه پرک

پروانه، حشره با بالهای رنگین

فرهنگ فارسی عمید

تصویری از شاه ترج — تصویر شاه ترج

شاه تره، گیاهی خودرو با گل هایش ریز خوشه ای قرمز رنگ که مصرف دارویی دارد
شهترج، شیترک، شیطره، سرخیوس، هلیانه، خامشه

فرهنگ فارسی عمید

(پَ رَ)

پروانه. شاپرک. (در تداول مردم قزوین) ، در تداول عوام، شب پره است و شب پره و شب کور خفاش است. (از یادداشت مؤلف). رجوع به شب پره شود

لغت نامه دهخدا

شاباش در تداول عامه، سکه یا نقل که بر سر داماد و عروس نثار کنند، (از یادداشت مؤلف)، رجوع به باش شود

لغت نامه دهخدا

شاه بیزج

(زَ)

معرب شابیزک و آن لفاح است. (تحفه). شاه یبروج. لفاح. (تذکرۀ ضریر انطاکی ص 213). مهرگیاه. بیخ لفاح. یبروح الصنم. سراج القطرب. لفاح. تفاح بری. عبدالسلام. مردم گیاه. استرنک. سترنک. (فرهنگ فرانسه نفیسی). این لغت بصورتهای زیر نیز آمده است: سابزج، سابیزج، سابیزک، شابزج، شابیرج و شابیزک. رجوع به ترجمه مفردات ابن بیطار به فرانسه و دزی ج 1 ص 715، 620 و لفاح شود

معرب شابیزک و آن لفاح است. (تحفه). شاه یبروج. لفاح. (تذکرۀ ضریر انطاکی ص 213). مهرگیاه. بیخ لفاح. یبروح الصنم. سراج القطرب. لفاح. تفاح بری. عبدالسلام. مردم گیاه. استرنک. سترنک. (فرهنگ فرانسه نفیسی). این لغت بصورتهای زیر نیز آمده است: سابزج، سابیزج، سابیزک، شابزج، شابیرج و شابیزک. رجوع به ترجمه مفردات ابن بیطار به فرانسه و دزی ج 1 ص 715، 620 و لفاح شود

لغت نامه دهخدا

(بَ / بِ)

بیتی از غزل و یا قصیدتی که از فردها و ابیات دیگر آن غزل یا قصیده بهتر باشد. (از فرهنگ نظام). بیتی که از همه ابیات غزل یا قصیده بهتر باشد. (از بهار عجم) (از آنندراج) (از غیاث اللغات). شعری که از همه اشعار غزل و قصیده بهتر و فصیح تر باشد. (ناظم الاطباء) :
شاه بیتی ز من حریفی برد
روشنم شد که شاه دزدی هست.
تأثیر (از بهار عجم).
، مخلص شعر. (حاشیۀ فرهنگ اسدی نخجوانی). ستایشگاه. (حاشیۀ فرهنگ اسدی نخجوانی)

بیتی از غزل و یا قصیدتی که از فردها و ابیات دیگر آن غزل یا قصیده بهتر باشد. (از فرهنگ نظام). بیتی که از همه ابیات غزل یا قصیده بهتر باشد. (از بهار عجم) (از آنندراج) (از غیاث اللغات). شعری که از همه اشعار غزل و قصیده بهتر و فصیح تر باشد. (ناظم الاطباء) :
شاه بیتی ز من حریفی برد
روشنم شد که شاه دزدی هست.
تأثیر (از بهار عجم).
، مخلص شعر. (حاشیۀ فرهنگ اسدی نخجوانی). ستایشگاه. (حاشیۀ فرهنگ اسدی نخجوانی)

لغت نامه دهخدا

بمعنی عنبر است، بعضی گویند از گاو بهم میرسد چنانکه مشک از آهو، (برهان)، عنبر باشد، (لغت فرس اسدی) (صحاح الفرس)، و آن گلی است زردرنگ که بتازیش منثور خوانند، (از اقرب الموارد)، و عنبر رانباید در جزو گیاههای خوشبو شمرد زیرا عنبر را که در فارسی شاهبوی گویند از عطرهای حیوانی است نه نباتی و انبرا و هیأتهای دیگراین کلمه در السنۀ اروپایی همان عنبر عربی است و عربها هم شاید این عطر را به اسم معمولی همان مملکتی که از آنجا آن را بدست آوردند نامیده باشند و اصلاً این کلمه از افریقای شرقی باشد، و در مادۀ آن حدسهای عجیب و غریب میزدند، در فرهنگهاو در کتب ادویۀ مفردۀ فارسی و عربی نیز مانند کتب مغربیان بهمین حدسهابرمیخوریم، نزد برخی عنبر از گاو بهم میرسد چنانکه مشک از آهو، و نزد برخی دیگر عنبر عسل دریائی است، گروهی نوشته عنبر عبارت ازموم عسل دریائی باشد و دسته ای بر آنند که کرۀ دریایی است، نزد گروهی سرگین چارپایان است، و امروزه تحقیقاً میدانیم که عنبر در مثانۀ یک جانور بسیار بزرگ دریایی از جنس جانوری که در فرهنگهای فارسی ’بال’ یا ’وال’ ضبط شده یافت میشود این جانور را باید نهنگ بنامیم و بعضی آن را ماهی عنبر - عنبر ماهی - شیرماهی گفته اند، (اوستا پورداود ص 141، 140) :
بی قیمت است شکر از آن دو لبان اوی
کاسد شد از دو زلفش بازار شاه بوی،
رودکی (از لغتنامۀ اسدی)،
چو شاهبوی دهد خلق شاه بوی از آنک
ز عنبر است سرشته به اصل طینت او،
معزی (ازجهانگیری)

بمعنی عنبر است، بعضی گویند از گاو بهم میرسد چنانکه مشک از آهو، (برهان)، عنبر باشد، (لغت فرس اسدی) (صحاح الفرس)، و آن گلی است زردرنگ که بتازیش منثور خوانند، (از اقرب الموارد)، و عنبر رانباید در جزو گیاههای خوشبو شمرد زیرا عنبر را که در فارسی شاهبوی گویند از عطرهای حیوانی است نه نباتی و انبرا و هیأتهای دیگراین کلمه در السنۀ اروپایی همان عنبر عربی است و عربها هم شاید این عطر را به اسم معمولی همان مملکتی که از آنجا آن را بدست آوردند نامیده باشند و اصلاً این کلمه از افریقای شرقی باشد، و در مادۀ آن حدسهای عجیب و غریب میزدند، در فرهنگهاو در کتب ادویۀ مفردۀ فارسی و عربی نیز مانند کتب مغربیان بهمین حدسهابرمیخوریم، نزد برخی عنبر از گاو بهم میرسد چنانکه مشک از آهو، و نزد برخی دیگر عنبر عسل دریائی است، گروهی نوشته عنبر عبارت ازموم عسل دریائی باشد و دسته ای بر آنند که کرۀ دریایی است، نزد گروهی سرگین چارپایان است، و امروزه تحقیقاً میدانیم که عنبر در مثانۀ یک جانور بسیار بزرگ دریایی از جنس جانوری که در فرهنگهای فارسی ’بال’ یا ’وال’ ضبط شده یافت میشود این جانور را باید نهنگ بنامیم و بعضی آن را ماهی عنبر - عنبر ماهی - شیرماهی گفته اند، (اوستا پورداود ص 141، 140) :
بی قیمت است شکر از آن دو لبان اوی
کاسد شد از دو زلفش بازار شاه بوی،
رودکی (از لغتنامۀ اسدی)،
چو شاهبوی دهد خلق شاه بوی از آنک
ز عنبر است سرشته به اصل طینت او،
معزی (ازجهانگیری)

لغت نامه دهخدا

بوف بزرگ، فهد اللیل، و او شاخ دارد، (یادداشت مؤلف)، خرکوف، بوم بزرگ

لغت نامه دهخدا

(پَ رَ)

مخفف شاه اسپرم است و آن ریحانی باشد کوچک برگ و عربان ضیمران خوانند. (برهان قاطع). رجوع به شاه سپرم شود

لغت نامه دهخدا

(پَ)

پری. (از بهار عجم) (از آنندراج) :
کنی دمی که چو طاوس ساز جلوه گری
نظر گدای تو کی افکند به شاه پری.
میرزاعبدالغنی (از بهار عجم).
، عنبر. (شعوری ج 2 ورق 139) :
صبا چو کرد پریشان دو زلف دلجویش
ببوی شاهپری گشت بر دماغ سحر.
ابوالمعانی (از شعوری)

پری. (از بهار عجم) (از آنندراج) :
کنی دمی که چو طاوس ساز جلوه گری
نظر گدای تو کی افکند به شاه پری.
میرزاعبدالغنی (از بهار عجم).
، عنبر. (شعوری ج 2 ورق 139) :
صبا چو کرد پریشان دو زلف دلجویش
ببوی شاهپری گشت بر دماغ سحر.
ابوالمعانی (از شعوری)

لغت نامه دهخدا

(اَ رَ)

ارش بزرگ که معادل پنج ارش از سر انگشتان تا آرنج است. (فرهنگ نظام). شاه رش. ارش. باز. بازه. باژ. باع. رش و قلاج. (برهان قاطع). و رجوع به شاه رش و ارش شود

لغت نامه دهخدا

شاه باجی

مرکب از: ’شاه’ فارسی و ’باجی’ ترکی بمعنی خواهر و بررویهم خواهر بزرگتر، (یادداشت مؤلف)

لغت نامه دهخدا

باد شدید، باد سخت وزنده، طوفان:
چو طوفان کند شاه باد نهیبش
شود دفتر نه فلک جمله ابتر،
محمدقلی (از بهار عجم)
داماد شاه، (ناظم الاطباء)، اما جای دیگر دیده نشد، و محتمل است که تصحیف شدۀ شاه داماد باشد

لغت نامه دهخدا

(بَچْ چَ / چِ)

پسر شاه. فرزند شاه. بچۀ شاه:
فکند آن تن شاه بچه بخاک
بچنگال کردش جگرگاه چاک
دل شاه بچه برآمد بجوش
سپاه انجمن کرد و بگشاد گوش.
فردوسی.
هر آنگه که دارد به بیداد دست
دل شاه بچه نباید شکست.
فردوسی.
، در تداول عامه بر کودک مؤدب و آرام نیز اطلاق کنند: این پسر شاه بچه است و چون فرزند شاهان ادب گرفته و پرهیخته و مؤدب است

پسر شاه. فرزند شاه. بچۀ شاه:
فکند آن تن شاه بچه بخاک
بچنگال کردش جگرگاه چاک
دل شاه بچه برآمد بجوش
سپاه انجمن کرد و بگشاد گوش.
فردوسی.
هر آنگه که دارد به بیداد دست
دل شاه بچه نباید شکست.
فردوسی.
، در تداول عامه بر کودک مؤدب و آرام نیز اطلاق کنند: این پسر شاه بچه است و چون فرزند شاهان ادب گرفته و پرهیخته و مؤدب است

لغت نامه دهخدا

شاه بزرگ

(هَِ بُزُ)

پادشاه شاهان. شاهنشاه.شاه چند ناحیه که خود شاهان یا امرایی داشتند. مرحوم پیرنیا آرد: وقتی که چند مردم یا چند ولایت در تحت حکومت یکنفر واقع میشدند آریائیهای ایرانی او را چنین می نامیدند (ده یوپت) و فی الواقع امراء یا پادشاهان کوچکی بودند که نسبت بشاه بزرگ حال دست نشاندگی داشتند. اینها می بایست باجی بدهند یا هدایایی به دربار بفرستند و در موقع جنگ سپاهی برای شاه تهیه کنند اکثرپهلوانان داستانهای قدیم ما (ده یوپت) بودند که هر کدام ولایت یا ایالتی را بطور موروثی در خانوادۀ خودداشتند. دولتهای آریایی در زمانهای قبل از تاریخ بیشتر شباهت به دولت اشکانی داشته اند. (تاریخ ایران باستان ج 1 ص 160)، عنوان پادشاه اشکانی در ابتدا شاه و بعد شاه بزرگ بود و در زمان مهرداد موافق عقیدۀ غالب مورخان به شاهنشاه تبدیل یافته است. (ایران باستان ج 3 ص 2656). شاه دمتریوس (پادشاه سلوکی) چند سالی در گرگان بزیست و از قرار معلوم سکه ای زده که نوشته اش این است بازی لوس مگالی آرزاکی یعنی: شاه بزرگ ارشک. (ایران باستان ج 2 ص 2677)

پادشاه شاهان. شاهنشاه.شاه چند ناحیه که خود شاهان یا امرایی داشتند. مرحوم پیرنیا آرد: وقتی که چند مردم یا چند ولایت در تحت حکومت یکنفر واقع میشدند آریائیهای ایرانی او را چنین می نامیدند (ده یوپت) و فی الواقع امراء یا پادشاهان کوچکی بودند که نسبت بشاه بزرگ حال دست نشاندگی داشتند. اینها می بایست باجی بدهند یا هدایایی به دربار بفرستند و در موقع جنگ سپاهی برای شاه تهیه کنند اکثرپهلوانان داستانهای قدیم ما (ده یوپت) بودند که هر کدام ولایت یا ایالتی را بطور موروثی در خانوادۀ خودداشتند. دولتهای آریایی در زمانهای قبل از تاریخ بیشتر شباهت به دولت اشکانی داشته اند. (تاریخ ایران باستان ج 1 ص 160)، عنوان پادشاه اشکانی در ابتدا شاه و بعد شاه بزرگ بود و در زمان مهرداد موافق عقیدۀ غالب مورخان به شاهنشاه تبدیل یافته است. (ایران باستان ج 3 ص 2656). شاه دمتریوس (پادشاه سلوکی) چند سالی در گرگان بزیست و از قرار معلوم سکه ای زده که نوشته اش این است بازی ِ لوس ِ مگالی آرزاکی یعنی: شاه بزرگ ارشک. (ایران باستان ج 2 ص 2677)

لغت نامه دهخدا

(بَ)

دهی است جزء دهستان خرقان شرقی بخش آوج شهرستان قزوین که در 36 هزارگزی خاور آوج و 24 هزارگزی راه عمومی واقع شده. هوایش معتدل است و 243 تن سکنه دارد. آبش از قنات، محصولش غلات، بنشن و سیب زمینی، شغل اهالی زراعت و بافتن قالی و جاجیم و راهش مالرو است و ماشین هم میتوان برد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 1)

دهی است جزء دهستان خرقان شرقی بخش آوج شهرستان قزوین که در 36 هزارگزی خاور آوج و 24 هزارگزی راه عمومی واقع شده. هوایش معتدل است و 243 تن سکنه دارد. آبش از قنات، محصولش غلات، بنشن و سیب زمینی، شغل اهالی زراعت و بافتن قالی و جاجیم و راهش مالرو است و ماشین هم میتوان برد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 1)

لغت نامه دهخدا

مؤلف مرآت البلدان نویسد: ’قریه ای است از قراء توابع لارستان فارس’. (از مرآت البلدان ج 4 ص 132)

لغت نامه دهخدا

(بُ)

دهی است از دهستان اسفندقه بخش ساردوئیه شهرستان جیرفت که در 112 هزارگزی جنوب ساردوئیه و 3 هزارگزی جنوب راه فرعی بافت به جیرفت واقع است. ناحیه ای است کوهستانی و سردسیر دارای 200 تن سکنه و آب آن از قنات تأمین میشود. محصول عمده آن غلات و حبوب و شغل اهالی زراعت و راه آن مالرو است. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 8)

دهی است از دهستان اسفندقه بخش ساردوئیه شهرستان جیرفت که در 112 هزارگزی جنوب ساردوئیه و 3 هزارگزی جنوب راه فرعی بافت به جیرفت واقع است. ناحیه ای است کوهستانی و سردسیر دارای 200 تن سکنه و آب آن از قنات تأمین میشود. محصول عمده آن غلات و حبوب و شغل اهالی زراعت و راه آن مالرو است. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 8)

لغت نامه دهخدا

شاه بورجا

(رَ)

حکیم شهاب الدین شاه علی ابورجاء غزنوی. یکی از شاعران مشهور غزنین در اواسط قرن ششم بوده است. (لباب الالباب ج 2 ص 276). نام و لقب و کنیۀ او بگفته عوفی چنان است که نقل کردیم، نظامی عروضی به ’شاه بورجا’ اکتفا کرده است. لطفعلی بیگ آذر اسم او را محمد و نام پدرش را رشید و لقبش را شهاب الدین آورده است و می نماید که گفتۀ عوفی بسبب قرب زمانی با صاحب ترجمه بصواب اقرب باشد. تذکره نویسان او را معاصر یمین الدوله بهرام شاه غزنوی دانسته اند و در قصایدی نیز که از او بازمانده است مدح بهرامشاه دیده میشود و بنابراین شاعر معاصر آن سلطان و همدورۀ استادان بزرگ دیگری از قبیل سنایی و سیدحسن غزنوی و مختاری و سیدمحمد ناصر علوی بوده است. تاریخ وفات او نیز معلوم نیست آذر وفات او را در سال 598 و هدایت در 597 هجری قمری دانسته است. و این هر دو قول مستبعد بنظر میرسد زیرا در این صورت میبایست نزدیک پنجاه سال بعد از فوت ممدوح خود زنده بود و عمر بسیار دراز یافته باشد. عوفی دیوان او را ’مقبول’ و ’کلی اشعار او را معمول’ دانسته است و از اینجا معلوم میشود که او از جملۀ استادانی است که شهرتش بعد از او نیز باقی مانده بوده است. از ابیات معدود او که در دست است قدرتش در ایراد معانی دقیق دلاویز و عبارات نغزاستادانه و روان و خیال انگیز آشکار است. او راست:
نازنین سرو بارور نگرش
که برد سجده سرو غاتفرش
زیر آن بگذر و شگفتی بین
کآفتابی شکفته بر زبرش
کس ندیده ست بارور سروی
کافتابی دمد ز برگ و برش
زیر هر سرو اگر ثمر باشد
دیده کرد از کنار من ثمرش
آفتاب ار بچشمه گردد باز
چشم بنهاده ام به رهگذرش
زآن نیاید همی بچشم درم
که نیایم همی بچشم درش
هست گویی زمرد ومرجان
سبز خط و لب شکر شکرش
یا چو پر داده طوطیئی که بود
مانده منقار در میان پرش
بس غریب است اینچنین طوطی
که ز منقار بردمد شکرش
نمکین از چه شد لب شکرینش
گر نکردم به آب دیده ترش
سحر از شب برآمدی زین پیش
می برآید کنون شب از سحرش
آتش از سنگ اگر جدانشود
پس دلم بایدی میان برش
خواهمی کز رخم کمر زندی
تا کنم دیده گوهر کمرش
نی نی آن زر که از رخم خیزد
بکمر کی کنند بی خطرش
شاه داند بهاش کرد که هست
رخ من بر عیار تخت زرش.
تا آنجا که به مدح شاه بهرام بن مسعود می پردازد. قصیدۀ دیگری نیز ازو در دست است که مطلعش این است:
سپیده دم که خط نور بر ظلام کشند
براق خسرو سیاره در لگام کشند.
و این قطعه را وقتی سرود که بهرامشاه قصد فصد کرد:
ملک بخوردن باده چون مطربان بنشاند
ببر گرفتن خون قصد کرد و رگ زن خواند
بجشک فرخ فرخندۀ مبارک پی
بجوی سیم درون شاخ سرخ بید نشاند
بنوک آهن پولاد جوی سیم بکند
ز دست زرفشان ملک عقیق فشاند.
و این قطعه نیز ازوست که به شاعران دیگر نسبت داده شده است:
آمد آن کودک مسیح پرست
نیش الماس گون گرفته بدست
طشت زرین و آبدستان خواست
بازوی شهریار عالم بست
نیش بگریست گفت عز علیه
اینچنین دست را که یارد خست
سر فروبرد و بوسه داد برو
وز سر نوک نیش خون برجست.
و هم در این معنی گوید:
این عجب بین که....
کز سمن شاخ ارغوان برجست
بود فصاد همچو شاه تمام
ذقن ساده اش گرفت بدست
گفت فصاد این روا نبود
دست هر سو زدن چو مردم مست
شاه گفتا غلط نکردستم
ور غلط کرده ام جوابم هست
شرط باشد بوقت کردن فصد
گوی سیمین گرفتن اندر دست.
و رجوع به لباب الالباب عوفی ج 2 ص 276 و تاریخ ادبیات دکتر صفا ج 2 ص 615 و مجمع الفصحا و آتشکدۀ آذر شود

حکیم شهاب الدین شاه علی ابورجاء غزنوی. یکی از شاعران مشهور غزنین در اواسط قرن ششم بوده است. (لباب الالباب ج 2 ص 276). نام و لقب و کنیۀ او بگفته عوفی چنان است که نقل کردیم، نظامی عروضی به ’شاه بورجا’ اکتفا کرده است. لطفعلی بیگ آذر اسم او را محمد و نام پدرش را رشید و لقبش را شهاب الدین آورده است و می نماید که گفتۀ عوفی بسبب قرب زمانی با صاحب ترجمه بصواب اقرب باشد. تذکره نویسان او را معاصر یمین الدوله بهرام شاه غزنوی دانسته اند و در قصایدی نیز که از او بازمانده است مدح بهرامشاه دیده میشود و بنابراین شاعر معاصر آن سلطان و همدورۀ استادان بزرگ دیگری از قبیل سنایی و سیدحسن غزنوی و مختاری و سیدمحمد ناصر علوی بوده است. تاریخ وفات او نیز معلوم نیست آذر وفات او را در سال 598 و هدایت در 597 هجری قمری دانسته است. و این هر دو قول مستبعد بنظر میرسد زیرا در این صورت میبایست نزدیک پنجاه سال بعد از فوت ممدوح خود زنده بود و عمر بسیار دراز یافته باشد. عوفی دیوان او را ’مقبول’ و ’کلی اشعار او را معمول’ دانسته است و از اینجا معلوم میشود که او از جملۀ استادانی است که شهرتش بعد از او نیز باقی مانده بوده است. از ابیات معدود او که در دست است قدرتش در ایراد معانی دقیق دلاویز و عبارات نغزاستادانه و روان و خیال انگیز آشکار است. او راست:
نازنین سرو بارور نگرش
که برد سجده سرو غاتفرش
زیر آن بگذر و شگفتی بین
کآفتابی شکفته بر زبرش
کس ندیده ست بارور سروی
کافتابی دمد ز برگ و برش
زیر هر سرو اگر ثمر باشد
دیده کرد از کنار من ثمرش
آفتاب ار بچشمه گردد باز
چشم بنهاده ام به رهگذرش
زآن نیاید همی بچشم درم
که نیایم همی بچشم درش
هست گویی زمرد ومرجان
سبز خط و لب شکر شکرش
یا چو پر داده طوطیئی که بود
مانده منقار در میان پرش
بس غریب است اینچنین طوطی
که ز منقار بردمد شکرش
نمکین از چه شد لب شکرینش
گر نکردم به آب دیده ترش
سحر از شب برآمدی زین پیش
می برآید کنون شب از سحرش
آتش از سنگ اگر جدانشود
پس دلم بایدی میان برش
خواهمی کز رخم کمر زندی
تا کنم دیده گوهر کمرش
نی نی آن زر که از رخم خیزد
بکمر کی کنند بی خطرش
شاه داند بهاش کرد که هست
رخ من بر عیار تخت زرش.
تا آنجا که به مدح شاه بهرام بن مسعود می پردازد. قصیدۀ دیگری نیز ازو در دست است که مطلعش این است:
سپیده دم که خط نور بر ظلام کشند
براق خسرو سیاره در لگام کشند.
و این قطعه را وقتی سرود که بهرامشاه قصد فصد کرد:
ملک بخوردن باده چون مطربان بنشاند
ببر گرفتن خون قصد کرد و رگ زن خواند
بجشک فرخ فرخندۀ مبارک پی
بجوی سیم درون شاخ سرخ بید نشاند
بنوک آهن پولاد جوی سیم بکند
ز دست زرفشان ملک عقیق فشاند.
و این قطعه نیز ازوست که به شاعران دیگر نسبت داده شده است:
آمد آن کودک مسیح پرست
نیش الماس گون گرفته بدست
طشت زرین و آبدستان خواست
بازوی شهریار عالم بست
نیش بگریست گفت عز علیه
اینچنین دست را که یارد خست
سر فروبرد و بوسه داد برو
وز سر نوک نیش خُون برجست.
و هم در این معنی گوید:
این عجب بین که....
کز سمن شاخ ارغوان برجست
بود فصاد همچو شاه تمام
ذقن ساده اش گرفت بدست
گفت فصاد این روا نبود
دست هر سو زدن چو مردم مست
شاه گفتا غلط نکردستم
ور غلط کرده ام جوابم هست
شرط باشد بوقت کردن فصد
گوی سیمین گرفتن اندر دست.
و رجوع به لباب الالباب عوفی ج 2 ص 276 و تاریخ ادبیات دکتر صفا ج 2 ص 615 و مجمع الفصحا و آتشکدۀ آذر شود

لغت نامه دهخدا

شاه بانج

گیاهی است پایا از تیره مرکبان که ارتفاعش بین نیم تا یک متر میرسد و معمولا به حالت خودرو در اراضی خشک می روید. ساقه این گیاه راست و برگهایش نوک تیز و ناهموار و دارای کرک پنبه یی در سطح تحتانی پهنک است. طبق گل گیاه مذکور کوچک و بر روی آن گلهایی لوله یی به رنگ سفید یا مایل به زرد است. از این گیاه سابقا به عنوان مقوی معده و مدور معرق و قاعده آور استفاده میکردند ولی امروزه متروک است. در استعمال خارجی از شاه بانگ بعنوان التیام دهنده زخمها استفاده میشود این گیاه در اکثر نقاط دنیا و نیز ایران می روید شایانگ بذیلبا شاهبانج شجره البراغیث طباق منتن قوثیرا قونیزه اسپرم غم بیابانی شوکه منیه شوکه منتنه برنوف ترهلی شاه بانج شابانج

گیاهی است پایا از تیره مرکبان که ارتفاعش بین نیم تا یک متر میرسد و معمولا به حالت خودرو در اراضی خشک می روید. ساقه این گیاه راست و برگهایش نوک تیز و ناهموار و دارای کرک پنبه یی در سطح تحتانی پهنک است. طبق گل گیاه مذکور کوچک و بر روی آن گلهایی لوله یی به رنگ سفید یا مایل به زرد است. از این گیاه سابقا به عنوان مقوی معده و مدور معرق و قاعده آور استفاده میکردند ولی امروزه متروک است. در استعمال خارجی از شاه بانگ بعنوان التیام دهنده زخمها استفاده میشود این گیاه در اکثر نقاط دنیا و نیز ایران می روید شایانگ بذیلبا شاهبانج شجره البراغیث طباق منتن قوثیرا قونیزه اسپرم غم بیابانی شوکه منیه شوکه منتنه برنوف ترهلی شاه بانج شابانج

فرهنگ لغت هوشیار

تصویری از شاه بیت — تصویر شاه بیت

بیتی که از همه ابیات غزل یا قصیده بهتر و فصیح تر باشد

فرهنگ لغت هوشیار

تصویری از شاه بیل — تصویر شاه بیل

بیل بزرگ، پاروی بزرگ کشتی

فرهنگ لغت هوشیار

تصویری از شاه پرک — تصویر شاه پرک

شب پره، شب کور خفاش

فرهنگ لغت هوشیار

تصویری از شاه لوج — تصویر شاه لوج

میوه ای است زرد رنگ شبیه به زردالو آلوگرده اجاص اصفر

فرهنگ لغت هوشیار

تصویری از شاه تره — تصویر شاه تره

((تَ رَ یا رِ))

شاهترج، گیاهی است از تیره کوکناریان که علفی و یکساله است (برخی گونه ها نیز دو ساله اند) ریشه اش سفید و ساقه بی کرک و برگ ها متناوب و دارای بریدگی های بسیار می باشد. گل هایش کوچک و سفید مایل به قرمز و دارای لکه های ارغوانی

فرهنگ فارسی معین